💦💧💧💧💧💦 घर तिथे शोषखड्डा

दर वर्षी उन्हाळा आला की पाणी टंचाई च्या बातम्या सर्वत्र प्रसार माध्यमामध्ये, सोशल मीडियामध्ये बघायला मिळतात. अनेक गावांमध्ये त्यांची पिण्याच्या पाण्याचे सर्व उदभव कोरडे पडतात, आवश्यक तेव्हढे पाणी मिळत नाही आणि तिथे टँकर ने पाणी पुरवठा केला जातो. शहरामध्ये पाणी कपात केली जाते.
पाणी टंचाई वर मात करण्यासाठी शासन दर वर्षी ग्रामीण भागात अनेक योजना राबविते, त्यासाठी करोडो रुपये खर्च केला जातो परंतु जिल्ह्यात, तालुक्यात अनेक गावे असतात की जिथे ग्रामस्थांना पिण्याच्या पाणी टंचाई ला दर वर्षी सामोरे जावे लागतेच. त्याची कारणे अनेक असू शकतात पण त्यावर उपाय तोही कायम स्वरूपी असायला पाहिजे.
उपाय करतांना त्या भागात पडणारा पाऊस, तेथील भौगोलिक रचना, भुशास्त्रीय रचना, पाण्याचे उद्भव या सर्व बाबी विचारात घेऊन उपाय करणे योग्य होते.
परंतु काही उपाय असे सुद्धा आहेत की ते करण्यासाठी फार तांत्रिक बाबी बघण्याची गरज पडतं नाही, आणि ते करण्यासाठी मोठी यंत्रणा लागतं नाही की अवजड मशीनरी लागतं नाही, प्रत्येक नागरिक आपल्या घरी ते वैयक्तिक स्तरावर करू शकतात किंवा ग्रामपंचायत सर्व गावात त्यांच्या स्तरावर सुद्धा ते करू शकतात.
असा जर कोणता उपाय असेल तर तो आहे शोष खड्डा,
प्रत्येक शेतात उताराला, आणि गावातील प्रत्येक घरात हा शोषखड्डा करायला पाहिजे.
हे केल्याने काय परिणाम होईल? शेतातील पाऊसाचे पाणी शेताच्या बाहेर जाणार नाही ते शेतातच मुरेल आणि शेतातील उताराला पाणी तुंबून राहणार नाही. त्यामुळे पीक पिवळी पडणार नाही पाण्याचा निचरा होऊन भुजलात वाढ होईल.
तसेच घराच्या आवारात केला तर गावातील प्रत्येक घराचे स्वयंपाक घरातील आणि स्नान गृहातील सांडपाणी या शोषखड्यात जाईल त्यामुळे सांडपाणी घराभोवती तुंबून राहणार नाही किंवा ते वाहून नेण्यासाठी नाल्या करण्याची गरज पडणार नाही. सर्वात महत्वाचे म्हणजे या द्वारे बारामहीने, दर रोज भूजलाचे पुनर्भरण होतं राहते. वापरलेले बहुतांश पाणी पुन्हा जमिनीत मुरुन ते भुजलात जमा होते. यामुळे भुजलात प्रचंड मोठया प्रमाणात वाढ होते, पाणी पुन्हा वापरण्यात येते. हे गावातील प्रत्येक घरात आणि प्रत्येक शेतात असे शोषखड्डे झाल्यास
गावाचा पिण्याचे पाण्याचे उदभव कोरडे पडणार नाही व पाण्याचा वापर नियोजन करून पाण्याचा गैरवापर टाळला तर पाणी टंचाई कधीही होणार नाही याची हमी द्यायला काही अडचण राहणार नाही.

अधिक माहिती साठी अथवा शोषखड्डा आकृती, रचना बाबत माहिती साठी संपर्क करू शकता.
अधिकाधिक लोकांपर्यंत पोहचवा, धन्यवाद!
🙏
किशोर न. देशमूख
भुजल तज्ञ,भुवैज्ञानिक,
9890183317